متن درس دوم
إِنَّكُم مَسؤولونَ
كَانَتْ سُمَيَّةُ بِانتِظارِ والِدَتِها بَعْدَ انْتِهاءِ الدَّوامِ الْمَدْرَسِي، وَ كَانَتْ حُجْراتُ الْمَدرَسَةِ مُغْلَقَةً، وَ كانَتْ مُديرَةُ الْمَدرَسَةِ وَ بَعضُ الْمُدَرِّساتِ يَنتَظِرْنَ أَنْ تَفْرُغَ الْمَدرَسَةُ مِنَ الطالبات.
عِندَئِذٍ سَمِعَتْ سُمَيَّةُ صَوتَ مُكَيْفِ الْهَواءِ مِنْ إِحْدَى الْحُجُرَاتِ، فَظَنَّتْ أَنَّ طَالِباتِ صَفِّ آخَرَ فِي حِيَّةِ تَقويَةٍ، أَوْ يُمارِسْنَ نَشاطاً حُرّاً وَ عِندَمَا نَظَرَتْ بِدِقَّةٍ، وَجَدَتِ الْحُجْرَةَ فَارِغَةً وَبابَها مُغْلَقاً، فَذَهَبَتْ إِلى مُدِيرَةِ الْمَدرَسَةِ، وَ أَخْبَرَتْهَا بِمَا شَاهَدَتْ فَشَكَرَتْهَا الْمُدِيرَةُ، وَ طَلَبَتْ مِن سُمَيَّةَ إِطفاءَ الْمَصَابِيحِ وَ الْمُكَيْفِ.
عِندَئِذٍ شَاهَدَتِ الْمُدِيرَةُ طَالِبَةً بِاسْمِ فَاطِمَة؛ كانَتْ فَاطِمَةُ تَذْهَبُ لِإِعْلاقِ حَنَفِيَّةِ الماءِ الَّتِي كَانَتْ مَفتوحةً قليلاً.
و في صَباحِ الْيَومِ التّالي، شَكَرَتْ مُديرَةُ الْمَدرَسَةِ فِي الاصْطِفَافِ الصَّبَاحِيِّ سُمَيَّةَ وَ فَاطِمَةَ لِاهْتِمَامِهِما بِالْمَرَافِقِ الْعَامَّةِ.
و في حِصَّةِ الْعُلومِ الاجْتِماعيَّةِ، قامَتْ رُقَيَّةُ وَ سَأَلَتِ الْمُدَرِّسَةَ: «مَا الْمَقْصُودُ بِالْمَرَافِقِ الْعَامَّةِ؟»
أَجَابَتِ الْمُدَرِّسَةُ: هِيَ الْأَمَاكِنُ الَّتِي تَمْتَلِكُها الدُّولَةُ، وَ يَنتَفِعُ بِهَا النَّاسُ جَميعاً. إِذا فَهِمْتِ مَعناها، فَاذْكُري لَنَا أَمْثِلَةً لِلْمَرَافِقِ الْعَامَّةِ.»
أَجابَتْ رُقَيَّة: الْمَدَارِسُ وَ الهَواتِفُ الْعامَّةُ وَ الْمُستَشفَياتُ وَ الْمُستَوصَفاتُ وَ الْمَتاحِفُ وَ الْمَكَتَباتُ وَ دوراتُ الْمَياهِ وَ الْحَدَائِقُ الْعامَّةُ وَ الْأَشْجارُ عَلَى الرَّصيفِ وَ أَعْمِدَةُ الْكَهْرَباءِ ...»
أَجَابَتِ الْمُدَرِّسَةُ: «أَحْسَنْتِ، وَ الْحِفاظ عَلَى هَذِهِ الْمَرَافِقِ وَاجِبٌ عَلَى كُلِّ مُواطِنِ.»
سَأَلَتِ الطَّالِباتُ بِتَعَجبِ: «لِمَ وَ كَيفَ؟! ذَلِكَ وَاجِبُ الدَّولَةِ.»
قَالَتِ الْمُدَرِّسَةُ: بَلْ هِيَ مَسؤوليَّةٌ مُشْتَرَكَةٌ، فَسُمَيَّةُ الَّتِي أَطْفَأَتِ الْمُكَيْفَ وَ الْمَصَابِيحَ، وَ فَاطِمَةُ الَّتِي أَغْلَقَتْ حَنَفِيَّةَ الْمَاءِ، وَ الطَّالِبَةُ الَّتي تَدخُلُ مَكتَبَةَ الْمَدرَسَةِ فَتُحافِظُ عَلَى الْهُدوء فيها وَ عَلَى نَظَافَةِ الْكُتُبِ وَ تَرتيبها ، وَ تِلْكَ الَّتي تَنصَحُ مَنْ يَرمي النفاياتِ في غَيْرِ مَكانِها بِكَلامٍ طَيِّبِ؛
هُؤلاءِ يَعْمَلْنَ بِوَاجِباتِهِنَّ كَمُواطِنَاتٍ يَشْعُرْنَ بِالْمَسؤوليَّةِ.»
قَامَتْ سُمَيَّةٌ وَ قَالَتْ: «أَ لَيسَ مِنَ الْمُناسِبِ كِتابَةُ هَذَا الْحَدِيثِ عَلَى اللُّوحَةِ الْجِدارِيَّةِ؟»
إِنَّكُم مَسؤولونَ حَتَّى عَنِ الْبِقاعِ وَالْبَهَائِمِ أمير المؤمنين علي
قَبِلَتِ الْمُدَرِّسَةُ وَ قَالَتْ: «هَذَا الاِقْتِرَاحُ حَسَنٌ، وَ سَنَتَعاوَنُ جَميعاً عَلَى الْعَمَلِ بِهَذَا الْحَدِيثِ».
پاسخ و معنی متن درس دوم عربی دهم انسانی
دانش‌آموزان خوبم، این درس با عنوان «بی‌گمان شما پاسخگو هستید» اهمیت **مسئولیت‌پذیری** و **حفظ اموال عمومی** را به ما یادآوری می‌کند. متن درس را به صورت پاراگراف به پاراگراف ترجمه می‌کنیم:
**پاراگراف اول: انتظار سمیه**
سمیه منتظر مادرش بود، پس از پایان ساعت کار مدرسه، در حالی که اتاق‌های مدرسه بسته بود. مدیر و برخی از معلمان نیز منتظر بودند تا مدرسه از دانش‌آموزان خالی شود.
**پاراگراف دوم: کشف سمیه**
در این هنگام، سمیه صدای **کولر** (تهویه هوا) را از یکی از اتاق‌ها شنید. گمان کرد دانش‌آموزان کلاس دیگری در کلاس تقویتی یا فعالیت آزاد هستند. اما وقتی با دقت نگاه کرد، اتاق را خالی و در آن را بسته یافت. پس نزد مدیر مدرسه رفت و او را از مشاهده خود باخبر ساخت. مدیر از سمیه تشکر کرد و از او **خواست** که چراغ‌ها و کولر را خاموش کند.
**پاراگراف سوم: اقدام فاطمه و تشکر مدیر**
سپس مدیر دانش‌آموزی به نام فاطمه را دید که به قصد بستن شیر آبی می‌رفت که کمی باز مانده بود. صبح روز بعد، مدیر در صف صبحگاهی از سمیه و فاطمه به دلیل **توجهشان به تأسیسات عمومی** (امکانات عمومی) تشکر کرد.
**پاراگراف چهارم: تعریف امکانات عمومی**
در زنگ علوم اجتماعی، رقیه از معلم پرسید: «منظور از تأسیسات عمومی چیست؟» معلم پاسخ داد: «آن‌ها مکان‌هایی هستند که **دولت مالک آن‌هاست** و همه مردم از آن‌ها بهره می‌برند.» رقیه مثال‌هایی زد: «مدارس، تلفن‌های عمومی، بیمارستان‌ها، موزه‌ها، کتابخانه‌ها، پارک‌ها و تیرهای چراغ برق...»
**پاراگراف پنجم: مسئولیت مشترک**
معلم تأکید کرد: «آفرین، و نگهداری از این تأسیسات بر **هر شهروندی واجب** است.» دانش‌آموزان با تعجب پرسیدند: «مگر این وظیفه دولت نیست؟» معلم گفت: «بلکه این **مسئولیتی مشترک** است.» [cite_start]و مثال زد که سمیه و فاطمه و همچنین دانش‌آموزی که در کتابخانه آرامش و نظافت کتاب‌ها را حفظ می‌کند، یا کسی که مانع زباله ریختن می‌شود، همگی به وظایف شهروندی خود عمل می‌کنند.
**پایان درس: حدیث امیرالمؤمنین**
سمیه پیشنهاد داد که حدیث **«إِنَّكُم مَسؤولونَ حَتَّى عَنِ الْبِقاعِ وَالْبَهَائِمِ»** (بی‌گمان شما حتی در برابر قطعه‌های زمین و حیوانات نیز مسئول هستید) [cite: 609] روی تابلوی دیواری نوشته شود. معلم پیشنهاد را پذیرفت و همه برای عمل به آن اعلام همکاری کردند.
واژه نامه
برخاست - قام
جریان - تیار
آفرین بر تو - أحسنت
انجام داد تمرین کرد - مارس
نگهداری کرد - حافظ
خبر داد - أخبَرَ
تأسیسات عمومی - مرافق عامة
اتاق ها «مفرد: حجرة» - حجرات
صف صبحگاه - اصطفاف صباحي
بسته شده - مغلق
آزاد آزاده - حر
خاموش کرد - أطْفَاً
کولر - مُكَيِّفُ الْهَوَاءِ
زنگ درسی قسمت - حصة
ستون ها «مفرد: عمود» - أعمدة
شهروند هم میهن - مواطن
نگهداری از - حفاظ علی
بست - أَعْلَقَ
فعالیت - نشاط
شیر آب - حَنَفِيَّةُ الْمَاءِ
پیشنهاد - اقتراح
پند داد - نَصَحَ
ساعت کار مدرسه - دوام مدرسي
مالک شد - امتلك
زباله - نفاية
سرویس بهداشتی - دَورَةُ الْمياه
سود برد - انتَفَعَ
آرامش - هدوء
پرت کرد - رمى
چارپایان به جز درندگان) «مفرد: بهيمة» - بهائم
در این هنگام - عِندَئِد
قطعه های زمین «مفرد: بقعة» - بقاع
تلفن - هاتف
خالی شد «أَنْ تَفرُغَ: که خالی شود» - فَرَغَ
همیاری کرد - تعاون
پاسخ و معنی واژه نامه درس دوم عربی دهم انسانی
تسلط بر واژگان جدید درس، کلید اصلی فهم متن و حل تمرین‌هاست. کلمات و معانی مهم درس دوم در جدول زیر آمده است. حتماً به مفرد و جمع و نوع فعل‌ها توجه کنید:
| کلمه عربی | معنی روان فارسی | نکته آموزشی و نوع کلمه |
| :---: | :---: |
| **قام** | برخاست | فعل ماضی. |
| **أحسنت** | آفرین بر تو، کار خوبی کردی | جمله خبری کوتاه (به معنی: خوب عمل کردی). |
| **حجرات** (مفرد: **حجرة**) | اتاق‌ها، حجره‌ها | جمع مؤنث سالم. |
| **مُكَيِّفُ الْهَوَاءِ** | کولر، دستگاه تهویه هوا | ترکیب اضافی. |
| **أطْفَاً / أَعْلَقَ** | خاموش کرد / بست | هر دو فعل ماضی، از افعال پرکاربرد درس. |
| **مرافق عامة** | تأسیسات عمومی، امکانات عمومی | ترکیب وصفی. |
| **مواطن** | شهروند، هم‌میهن | اسم فاعل. |
| **امتلك** | مالک شد | فعل ماضی، از باب افتعال. |
| **انتَفَعَ** | سود برد، بهره برد | فعل ماضی، از باب افتعال. |
| **نفاية** | زباله | اسم. |
| **بهائم** (مفرد: **بهيمة**) | چارپایان (به جز درندگان) | جمع مکسر. |
| **بقاع** (مفرد: **بقعة**) | قطعه‌های زمین | جمع مکسر. |
| **تعاون** | همیاری کرد، همکاری کرد | فعل ماضی، از باب تفاعُل. |
